Chỉ có 4% mẹ sau sinh không có sữa hoàn toàn là do cơ địa, còn lại các tình trạng ít sữa, mất sữa do các tác động bên trong và ngoài. Như vậy ít sữa sau sinh có thể khắc phục nếu tìm đúng nguyên nhân gây ra. Mẹ ít sữa phải làm sao? Cách tăng tiết sữa cho mẹ sau sinh hiệu quả. Hãy cùng tìm câu trả lời trong bài viết này nhé!
Tìm hiểu cơ chế tiết sữa ở mẹ sau sinh
Quá trình sản xuất sữa mẹ diễn ra bên trong cơ thể và chịu sự tác động của 4 hormone chính: Estrogen, Progesterone, Oxytocin và Prolactin. Các hormone này trong cơ thể sẽ tùy theo từng giai đoạn mà tiết ra để điều khiển hoạt động sinh sữa.
Estrogen và Progesterone được biết đến là 2 hormone có vai trò giúp cho bầu vú phát triển chuẩn bị cho việc cho con bú. Hai loại hormone này được giải phóng bởi nhau thai trong quá trình mang thai. Mỗi loại có chức năng riêng, trong khi Progesterone giúp phát triển các nang, thùy tuyến sữa thì Estrogen làm tăng kích thước và số lượng ống dẫn sữa. Hai hormone này trong quá trình mang thai sẽ có nồng độ cao để ức chế sản xuất sữa mẹ. Sau khi sinh, nhau thai đã bong ra thì hàm lượng 2 hormone này giảm xuống báo hiệu cho cơ thể người mẹ rằng đã đến lúc sản xuất sữa mẹ.
Prolactin là hormone đóng vai trò quan trọng hay còn được biết đến là hormone tạo sữa mẹ. Sau khi sinh cơ thể người mẹ sản sinh Prolactin giúp quá trình tạo sữa. Nếu hàm lượng Prolactin thấp sẽ gây ra tình trạng tiết sữa ít.
Phản xạ Oxytocin giúp giải phóng sữa mẹ ra khỏi bầu ngực. Nó làm co bóp đẩy sữa ra khỏi nang đi vào ống dẫn sữa đến núm vú và vào miệng bé. Quá trình này còn gọi là phản xạ tiết sữa. Ngoài ra hormone Oxytocin còn giúp làm co cơ tử cung, giúp tử cung trở về kích thước ban đầu và làm hạn chế tình trạng xuất huyết sau sinh.
Tại sao mẹ ít sữa sau sinh?
Theo một khảo sát của Viện dinh dưỡng quốc gia, có 4% mẹ sau sinh không có sữa hoàn toàn là do cơ địa, còn lại các tình trạng ít sữa, mất sữa do các tác động bên trong và ngoài. Như vậy ít sữa sau sinh có thể khắc phục nếu tìm đúng nguyên nhân gây ra.
Có những thói quen tưởng chừng vô hại nhưng chính là nguyên nhân gây ra ít sữa sau sinh mà rất ít mẹ sau sinh quan tâm. Dưới đây là những nguyên nhân gây ít và sữa thậm chí gây mất sữa:
Chế độ dinh dưỡng
Đây là yếu tố quyết định đến chất lượng sữa mẹ. Những quan niệm ăn uống kiêng cử sau sinh thiếu chất chính là nguyên nhân gây sữa ít. Mẹ nên ăn đủ các nhóm chất đạm, đường, chất béo
Uống ít nước
90% trong sữa mẹ là nước. Chính vì điều này mà trong 6 tháng đầu bú mẹ hoàn toàn trẻ không cần bổ sung thêm nước từ bên ngoài. Nước là yếu tố quyết định lượng sữa tiết ra. Mẹ sau sinh thường hạn chế ăn canh, ăn trái cây và điều đó làm mẹ mất đi lượng nước đáng kể. Uống nhiều nước và tăng cường bổ sung nước trong khẩu phần ăn của mình.
Cho bú không đúng cách
Khi cho bú không đúng cách, con không ngậm hết quầng vú mẹ và sữa mẹ không chảy ra nhiều làm cho trẻ bú ít không đủ nhu cầu và sữa mẹ cũng theo phản xạ mút của con mà tiết sữa ít lại.
Stress
Sau sinh có quá nhiều thứ khiến cho quỹ thời gian của mẹ bị đảo lộn và ít thời gian để nghỉ ngơi, đặc biệt là khoảng thời gian 1,5 tháng đầu. Điều này khiến cơ thể bị mệt mỏi dẫn đến tiết sữa kém hoặc mất sữa đột ngột. Stress cũng chính là nguyên nhân dẫn đến trầm cảm sau sinh và nhiều chứng bệnh nguy hiểm mẹ bỉm nên hết sức lưu ý.
Mất cân bằng nội tiết tố
Tuyến giáp đóng vai trò rất quan trọng trong việc tiết ra các hormone như Estrogen, Progesterone liên quan đến sự phát triển tuyến vú và tiết ra hormone Prolactin (tạo sữa mẹ). Việc thiếu các hormone trên hay được các mẹ gọi nôm na là ít sữa do cơ địa sẽ gây cản trở rất lớn cho quá trình sản xuất sữa mẹ.
Ít vận động
Mẹ sau sinh hạn chế vận động thể chất sẽ làm cơ thể trở nên ì ạch. Hoạt động trao đổi chất vì vậy cũng trở nên kém hơn. Để đảm bảo nguồn sữa nuôi con, mẹ nên thường xuyên vận động để cơ thể có thể trao đổi và bài tiết tốt hơn để hoạt động trao đổi chất diễn ra tốt hơn.
Tác dụng phụ của thuốc
Trong quá trình cho con bú nếu mẹ có sử dụng các loại thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai nằm trong danh sách hạn chế sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến nguồn sữa mẹ. Vì vậy trước khi sử dụng bất kì loại thuốc nào hoặc tiến hàng điều trị nên có sự chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn.
Thói quen cho con bú
Khi có cảm giác căng sữa mẹ nên nhanh chóng cho con bú hoặc vắt sữa cạn để tiếp tục quá trình tạo sữa mới. Việc để sữa trong bầu ngực quá lâu sẽ tạo một phản xạ ức chế tạo sữa khiến cho tuyến yên không sản sinh Prolactin để tiết sữa mẹ. Trong 1,5 tháng đầu, mẹ nên tích cực cho con bú để tạo phản xạ tiết sữa đồng thời cũng giúp duy trì sữa mẹ tránh tình trạng ít sữa, mất sữa.
Cách tăng tiết sữa hiệu quả
Dù theo phương diện dân gian hay khoa học đều có những phương pháp giúp cải thiện tình trạng ít sữa. Dưới đây là các cách giúp mẹ sau sinh có thể áp dụng:
Phương pháp dân gian
- Đắp xôi hoặc cơm nóng: đây là mẹo dân gian thường hay được áp dụng ngay sau khi sinh và đem lại hiệu quả bất ngờ. Dùng cơm hoặc xôi nóng cho vào khăn xô và đắp lên bầu ngực đến khi nguội.
- Các món ăn lợi sữa: các món ăn lợi sữa được lưu truyền chưa từng thiếu trong bữa ăn lợi sữa của các mẹ sau sinh có thể kể đến là rau củ lang, giò heo hầm,….
- Dùng lá bắp cải: hãy dùng lá bắp cải tươi rửa sạch sau đó hơ qua lửa nóng, phủ 1 lớp khăn mỏng rồi áp vào bầu ngực.
- Uống nước chè vằng: Trong chè vằng có chứa hoạt chất giúp sản sinh chất chống viêm tắc tuyến sữa đồng thời có tác dụng thanh nhiệt, hoạt huyết, lợi sữa. Cách dùng: nấu nước uống trong ngày có thể thay nước lọc. Liều lượng từ 20-30g mỗi ngày.
- Dùng lược để gọi sữa: Dùng lược chải lên bầu ngực giúp kích thích các ống dẫn sữa và nang sữa hoạt động tốt hơn. Đồng thời khi chải tóc làm diệu là tạo phản xạ tốt lên tuyến yên để hỗ trợ tăng hormone giúp tiết sữa nhiều hơn.
Massage
Các bài massage bầu vú giúp hỗ trợ sữa lưu thông trong ống dẫn sữa tốt hơn và còn có tác dụng điều trị tắc tia sữa, ngăn ngừa ung thư vú, áp xe vú. Các bài masage cơ bản mẹ nên tham khảo:
Bài massage số 1
- Bước 1: Đặt ngón trỏ và ngón giữa lên phía bầu ngực (tay trái ngực phải và ngược lại)
- Bước 2: Nhẹ nhàng thực hiện chuyển động tròn hướng về phía đầu ti và xoa tròn lan ra khắp bầu ngực.
- Bước 3: Thực hiện trong 30s sau đó đổi bên.
Bài massage số 2
- Bước 1: Nắm tay trái đặt lên ngực phải
- Bước 2: Dùng nắm tay massage đầu ti, lan ra khắp ngực.
- Bước 3: Thực hiện trong 30s sau đó đổi bên
Bài massage số 3
- Bước 1: Đặt ngón tay cái của tay trái lên phía quần vú bên phải
- Bước 2: Dùng các ngón còn lại massage lên xuống tuần hoàn
- Bước 3: Thực hiện trong 1-2 phút sau đó đổi bên
Ít sữa ăn gì để tăng tiết sữa?
Các món ăn không thể thiếu trong khẩu phần ăn lợi sữa phải kể đến như: móng giò, thịt nạc, tôm cua, sữa, tinh bột, hoa quả và nước. Mẹ cần lưu ý ăn đủ nhóm chất để cung cấp sữa mẹ đầy đủ dinh dưỡng cho con. Các món ăn mẹ có thể tham khảo:
Móng giò
Trong móng giò heo chứa nhiều nhóm chất béo, sắt, propfit giúp sữa về nhanh chóng. Ngoài ra đây là món ăn bổ dưỡng giúp hồi phục sức khỏe sau sinh, giúp mẹ bổ sung dưỡng chất để có thể tiết sữa nuôi con. Khi nhắc đến thức ăn lợi sữa sau sinh không thể không nhắc đến món quen thuộc chính móng giò heo hầm.
Thịt nạc
Thịt nạc của bò, heo , gà chứa nhiều dinh dưỡng nhưng lại ít béo rất tốt cho bà mẹ sau sinh. Sử dụng thịt nạc giúp mẹ có nhiều sữa mà lại không sợ tăng cân. Một lưu ý là mẹ nên chế biến đa dạng các món ăn tránh chỉ ăn một món thịt nạc kho khô.
Tôm cá cua
Nhiều người cho rằng sau sinh nên hạn chế ăn hải sản vì nó làm ảnh hưởng vết mổ sau sinh và quá trình hồi phục. Ngoài ra có một số quan niệm ăn hải sản làm cho sữa mẹ bị tanh dẫn đến bé bỏ bú. Tuy nhiên trên thực tế tôm cá cua chứa nhiều canxi, đạm và không cholesterol rất tốt. Ngoại trừ trường hợp mẹ bị dị ứng hải sản không nên dùng, còn lại có thể bổ sung thêm vào bữa ăn.
Các loại hạt
Các loại hạt, ngũ cốc như: thì là, đậu, yến mạch, mắc ca, hạt chia,.. là những loại thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa, chứa hàm lượng dinh dưỡng dồi dào và giúp ích cho việc giảm cân sau sinh. Tùy theo từng loại mà mẹ có thể chế biến các món ăn như cháo, bánh, nước uống, salad để bổ sung trong bữa ăn.
Rau xanh
Rau xanh tốt cho tất cả mọi người chứ không riêng phụ nữ sau sinh. Ăn nhiều rau xanh giúp hạn chế táo bón, bổ sung các vitamin cần thiết và nhanh chóng giảm cân nặng sau sinh.
Hoa quả tươi
Trong hoa quả tươi chứa nhiều vitamin và lượng nước cần thiết cho quá trình tạo sữa mẹ. Uống nước ép mỗi ngày cũng giúp mẹ giảm cân và tốt cho làn da và tóc.
Tinh bột
Tinh bột rất cần cho bữa ăn của mẹ bỉm sữa. Nếu mẹ áp dụng chế độ giảm cân cũng nên bổ sung một lượng tinh bột vừa đủ để cơ thể không bị mệt mỏi và vẫn đảm bảo sức khỏe.
Nước
Nước là yếu tố không thể thiếu và quyết định lượng sữa mẹ tiết ra nhiều hay ít. Mẹ nên uống nhiều nước mỗi ngày, đặc biệt là nước ấm.
Sữa
Mẹ nên uống 3 ly sữa mỗi ngày để hỗ trợ tiết sữa tốt hơn đồng thời làm tăng mùi vị sữa mẹ, giúp sữa mẹ thơm ngon và ngọt hơn. Các sản phẩm từ sữa như sữa chua, yagout, phoomai cũng có thể dùng rất tốt.
Thực phẩm bổ sung
Khi đã dùng rất nhiều biện pháp và chế độ ăn uống đầy đủ nhưng tình trạng ít sữa vẫn tiếp diễn, lúc này mẹ nên nghĩ đến việc sử dụng các thực phẩm hỗ trợ để giúp tăng cường bổ sung các hoạt chất giúp kích thích việc tăng tiết sữa và lợi sữa. Cốm lợi sữa Lactamom là một trong những lựa chọn được rất nhiều bà mẹ tin dùng và duy trì suốt thời gian cho con bú. Với thành phần từ thảo dược tự nhiên và được bảo chứng bởi rất nhiều chuyên gia Sản khoa hàng đầu, cốm lợi sữa Lactamom sẽ là lựa chọn tin cậy và an toàn hỗ trợ cải thiện tình trạng ít sữa sau sinh.
Ít sữa vẫn là nỗi lo chung của tất cả bà mẹ sau sinh nhưng nếu biết cách khắc phục nguyên nhân cũng như có các phương pháp gọi sữa phù hợp thì chúng tôi tin rằng dòng sữa mẹ sẽ luôn tràn đầy cho con.
Huyền Phạm
